Ik ben opgegroeid met het beeld van grauwe oostbloksteden, gelegen achter een kil ijzeren gordijn waar louter apathische, depressieve mensen wonen. Toen het plan rees om een citytrip naar Boedapest te maken, moest ik dus iets overwinnen. De val van het communisme ligt alweer bijna 24 jaar achter ons, maar op de een of andere manier lijkt het voor mij nog maar pas gebeurd te zijn.
Maar zie, het bevalt prima. Ik tref een lieve stad aan waar de zon gewoon schijnt. Met goedwillende mensen die aan beide oevers van de Donau hard werken om het toch al prachtige Boedapest op te poetsen. En voor wie het verleden veel verder weg lijkt, dan voor mij. Nee, lachebekjes zijn de Hongaren niet. Maar achter de introverte gezichtsuitdrukking schijnt optimisme door, en de wil om er wat van te maken. Op de heerlijke lenteavonden die we in Boedapest mogen beleven, zitten groepjes vlotte studenten met elkaar te keuvelen in stadsparken. Het ontspannen geroezemoes is wel weer moeilijk te rijmen met de bepaald onvriendelijke politiek van hun nationalistische premier Viktor Orbán.
Die zal wel heel trots zijn op het gigantische heldenplein van Boedapest, Hősök Tere. Allerlei kopstukken uit de Hongaarse geschiedenis – deels opgesteld in een pompeuze colonnade – staan er in groen uitgeslagen koper belangrijk te wezen. Aan het plein staat ook het Szépművészeti: het Museum voor Schone Kunsten. Een grote banner op het gebouw trekt mijn aandacht: een overzichtstentoonstelling van Helmut Newton, fotograaf in mode en erotiek. Te zien op een plek waar dat voorheen ondenkbaar was, lijkt me.
Het communisme mag dan verdwenen zijn, het idee van de werkverschaffing is nog springlevend. Het aantal suppoosten in het museum is niet te tellen. Terwijl je de expositie alleen kunt zien als je die zonder tas betreedt via streng bewaakte, elektronische sluisdeuren. Alsof je zo’n Newton even in je broekzak naar buiten zou kunnen smokkelen.
De expositie? Prachtig. Prikkelend. Omstreden. Want of al dat bloot met een hoog meesteressengehalte nu een ode, dan wel een belediging aan het adres van de vrouw is, daarover zijn de meningen ernstig verdeeld. Of die scheiding der geesten parallel loopt met de scheiding der seksen, weet ik niet helemaal zeker.
Nadat ik de 250 opnamen aanschouwd heb, zoek ik even een bankje op. Een – naar ik inschat – Italiaanse vrouw van een jaar of 25 zoekt haar weg langs de panelen. Ik probeer van haar gezicht af te lezen welk oordeel zij zal hebben over Helmut Newton. Man examining woman. Haar blik is vooralsnog neutraal. Ik zit schuin achter een paneel waarvoor ze plotseling pauzeert. Het beeld kan ik niet zien, haar gezicht wel. Daarop vormt zich onmiskenbaar een glimlach die herkenning uitstraalt. Ik ben razend nieuwsgierig welke foto het is die haar zo amuseert. Zodra ze uit zicht is, loop ik erheen. Ah, natuurlijk. .